Historia ziemniaka w naszym kraju nie jest przesadnie długa – sięga około trzystu lat. Ale to ziemniak zyskał u nas taką popularność, że Adam Mickiewicz poświęcił mu elegię, a wielu poetów wiersze. Chociaż dietetycy chętnie eliminują go z diety, wciąż pozostaje hitem eksportowym i najpopularniejszym warzywem spożywanych na co dzień.
Trochę o historii
Ziemniaki były uprawiane w Ameryce Południowej już kilka tysięcy lat temu. Do Europy trafiły pod koniec XVI wieku. W ogrodach wersalskich ziemniak był na początku hodowany jako… kwiat. Dopiero później, jeden z ogrodników, upiekł bulwy i zaczęto go sadzić jako typową roślinę użytkową, która zresztą nie zyskała większego zainteresowania. Do Polski ziemniak trafił za sprawą króla Jana III Sobieskiego, który przysłał Marysieńce jako jeden z wiedeńskich łupów – worek ziemniaków. Za sprawą osobistego ogrodnika króla egzotyczne wówczas bulwy zasadzono w podwarszawskim Wilanowie. Dopiero jednak królowie z dynastii Sasów docenili smak ziemniaków, a królewscy ogrodnicy sprowadzali sadzeniaki tego warzywa aż z Saksonii.
Polska ziemniakiem stoi
Polska, a właściwie Wielkopolska, ziemniakami stoi. O Wielkopolsce mówi się nawet żartobliwie “Pyrlandia”. Dlaczego? Tu bowiem zaczęły się dzieje polskiej uprawy ziemniaków. Podchodzono do nich dość nieufnie. Jeszcze podczas zaborów ziemniaki traktowano głównie jako paszę dla zwierząt. Z czasem trafiły na stoły uboższych mieszkańców, by potem zyskać uznanie również bardziej zamożnych. W Wielkopolsce ziemniaki stały się podstawą wielu regionalnych potraw, jak: placki ziemniaczane, pyry z gzikiem. To tam wyhodowano zresztą najsmaczniejsze odmiany tego niepozornego warzywa. W Galicji zapobiegły wielkiemu głodowi pod koniec XIX wieku. W okresie międzywojennym ziemniaki były niezwykle popularne nie tylko dlatego, że stanowiły podstawę pożywienia, ale i z tego powodu, że z ziemniaków wyrabiano… alkohol.
Ziemniak – towar eksportowy
Młodym ludziom ziemniaki kojarzą się przede wszystkim z frytkami i chipsami, warto jednak pamiętać, że jeszcze w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku byliśmy na drugim miejscu w świecie, jeśli chodzi o “produkcję” tego warzywa. Obecnie produkcja zmalała do ośmiu milionów ton, ze względu na niższe zainteresowanie. Wydaje się jednak, że ziemniak nie powiedział jeszcze ostatniego słowa.
Najpopularniejsze odmiany ziemniaków jadalnych
Produkcja ziemniaków w Polsce jest tak popularna, że doczekaliśmy się kilkudziesięciu jego odmian. Prawdą jest jednak, że konsumenci preferują szczególnie kilka odmian. Do najsmaczniejszych należą:
- Bellarosa – jedna z najsmaczniejszych odmian o charakterystycznej czerwonej skórce. Miąższ jest ciepło żółty o lekko słodkawym smaku. Ziemniak idealnie nadaje się do frytek i chipsów. Jest to odmiana wczesna i już na początku lipca można się cieszyć z jej walorów smakowych. Niestety Bellarosa jest podatna na zarazę ziemniaczaną.
- Denary – bardzo popularna odmiana ziemniaków wczesnych. Duże, okrągłe bulwy skrywają jasnożółty miąższ o delikatnym smaku. Idealnie nadaje się na sałatki i do mrożonek.
- Irga – jest to niezwykle smaczna odmiana ziemniaka o charakterystycznej lekko różowej skórce. W rejestrze znalazła się w 1987 roku i od razu zyskała duże grono zwolenników. Miąższ jest zwarty, delikatny, nie rozsypujący się. Należy do odmiany średnio wczesnej.
- Lord – jest odmianą mało wymagającą, bardzo wczesną. Zawiera więcej skrobi i dlatego rozsypuje się lekko po ugotowaniu. Może być użytkowany w kuchni wszechstronnie.
Nowe odmiany ziemniaków 2021
W Krajowym Rejestrze Odmian pojawiło się w 2021 roku pięć nowych odmian ziemniaka. Specjaliści rekomendują je na wczesny zbiór. Dość dużą nadzieję wiążą z odmianą Provita. Jest to pierwsza odmiana, której skórka i miąższ są w kolorze fioletowym. Odznacza się średnimi walorami smakowymi. Pozostałe zarejestrowane odmiany to: Bielik. Fala (odmiana przeznaczona na skrobię), Nasturcja i Piwonia. Rolnicy mają więc kolejne odmiany, których produkcja może przynieść sukces.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska