Na podstawie ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. (dalej jako: u.p.s.r.) Prezes Głównego Urzędu Statystycznego przeprowadzi powszechny spis rolny na obszarze kraju w okresie od dnia 1 września do dnia 20 listopada 2020 r., ale według stanu na dzień 1 czerwca 2020 r.
Po zakończeniu przygotowań pracownicy GUS ruszą w Polskę, aby przeprowadzić spis rolny w całym kraju, a następnie opracować jego wyniki na bazie zebranych danych. Wyniki spisu rolnego mają być powszechnie dostępne w formie informacji statystycznych. Spisem rolnym będą objęte zarówno gospodarstwa indywidualne, jak i gospodarstwa należące do spółek osobowych lub kapitałowych.
Obowiązkowy udział w spisie
Zgodnie z art. 7 u.p.s.r. udział w spisie rolnym jest obowiązkowy, a użytkownicy gospodarstw rolnych są zobligowani do udzielenia pracownikom GUS dokładnych i wyczerpujących informacji zgodnie z prawdą. Użytkownicy gospodarstw rolnych mogą przekazać dane na jeden z trzech dostępnych sposobów:
- Za pośrednictwem Internetu, korzystając z interaktywnej aplikacji dostępnej na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego,
- Wywiadu telefonicznego przeprowadzanego przez rachmistrza spisowego z wykorzystaniem zainstalowanego na komputerze oprogramowania,
- Bezpośredniego wywiadu z rachmistrzem spisowym (tzw. rachmistrzem terenowym).
Ustawodawca daje wybór między tymi trzema formami, a w sytuacji gdyby nie został on dokonany, w ostateczności informacje zostaną przekazane w formie bezpośredniego wywiadu.
Ochrona zebranych danych
W erze społeczeństwa informacyjnego, gdzie dane są towarem, cennie chronionym, przeprowadzenie powszechnego spisu rolnego i ustawowe zobowiązanie o udzielenia określonych informacji bądź co bądź Państwu, które będzie je udostępniać powszechnie, wiąże się z szeregiem obaw. Mogą być one związane na przykład z ochroną danych.
Stąd w art. 11 ust. 1 u.p.s.r. wprowadzona została zasada zachowania tajemnicy statystycznej. Gwarantem ochrony danych statystycznych – a zarazem administratorem danych – jest Prezes GUS, natomiast osoby delegowane przez niego do przeprowadzenia spisu rolnego mają obowiązek przestrzegania tajemnicy statystycznej w rozumieniu art. 10 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej. Zgodnie z art. 12 ust. 3 u.p.s.r. Prezes GUS jako administrator nie może powierzyć przetwarzania danych zebranych w ramach spisu rolnego innym podmiotom. RODO znajduje zastosowanie do przetwarzania danych osobowych, ale w bardzo okrojonym zakresie (patrz: art. 13 u.p.s.r.).
Szeroki zakres danych podlegających spisowi
Obawy związane z ochroną danych podlegających spisowi wynikają w dużej mierze z faktu, że dane obejmują m.in. imię i nazwisko osób fizycznych, datę urodzenia, płeć, numer PESEL, adres zamieszkania lub pobytu, adres do korespondencji, współrzędne geograficzne gospodarstwa, numer telefonu i adres poczty email. Nietrudno sobie wyobrazić, jakie konsekwencje mogłaby mieć kradzież danych lub ich niekontrolowane i niezamierzone udostępnienie.
Tekst: Magdalena Lisek