Nowoczesna uprawa roli wymaga coraz częściej specjalistycznych narzędzi, które nie tylko ułatwiają pracę rolnika, ale wpływają na poprawę jakości wytwarzanych plonów.
Ziemia wymaga starannej obróbki, trzeba zwracać uwagę na odpowiednie jej przygotowanie do siewu. Brony talerzowe, inaczej nazywane talerzówkami, są jednym z maszyn powszechnie używanych w rolnictwie. Wykonują zabieg tzw. talerzowania, który polega na odwracaniu, rozdrabnianiu i spulchnianiu gleby. Można też za pomocą tego urządzenia zmieszać wapno i nawozy mineralne z glebą. Brona wykonuje roboty na głębokości około 10 – 15 cm i chociaż jest porównywana do pługa, to jednak efekty jej pracy wyglądają inaczej. Gleba w wyniku działania brony talerzowej wydaje się delikatnie pocięta i zmieszana, jednocześnie proces ten nie jest nadmiernie ekspansywny. Dla rolników dodatkową zachętą do jej użytkowania jest fakt, że ma niewielkie zapotrzebowanie na moc. Są ciągnięte przy pomocy ciągnika, już obecnie bardzo rzadko – przy pomocy konia.
Rodzaje bron
Wszystkie brony można podzielić na:
- zębowe (drewniane, zygzakowate, kolczaste, sprężynowe),
- aktywne (wirnikowe, wahadłowe),
Brony talerzowe wyposażone są w zespół wklęsłych tarcz, które wyglądem przypominają talerze. Są one przymocowane do wspólnej osi, która jest przyłączona do statycznego podłoża. W trakcie pracy tarcze obracają się powoli in równomiernie, a potem przecinają glebę. Ten rodzaj bron jest dołączany tylko do ciągników. Ze względu na parametry wykonywanych prac, producenci podzielili brony na:
- brony o lekkiej masie, które przecinają ziemię na głębokości 2 – 5 cm,
- brony o średniej masie spulchniają ziemię na głębokości 4 – 6 cm,
- brony o ciężkiej masie, które spulchniają ziemię na głębokości 6 – 10 cm.
Najistotniejszym elementem budowy brony są talerze. Niezwykle mocne i wytrzymałe są wykonane z hartowanej stali. Talerze mogą być gładkie i zębate, ale jeśli dojdzie do awarii – muszą być wymienione w komplecie. Na rynku można kupić brony o nowych konstrukcjach, lecz nadal dużym zainteresowaniem cieszą się konstrukcje typu BDT, uchodzące za bardzo trwałe i solidne.
Działanie bron
Zadaniem maszyn rolniczych takich jak brony talerzowe jest usprawnienie i skrócenie pracy rolnika. Na naszym runku dostępne są trzy rodzaje konstrukcji. Najprostsza jest konstrukcja, która przypomina literkę V. Jej maksymalna szerokość to 3 m. Na dwóch osiach są osadzone talerze, które pracują z różną intensywnością, zależną od rozstawienia osi. Bardziej nowoczesna jest konstrukcja brony przypominająca literę X. Jest wyposażona dodatkowo w zgrzebła, których zadaniem jest wyrównywanie niewysokich koryt i wałów. Trzecim typem bron są brony kompaktowe. Jak sama nazwa mówi, wchodzą w skład agregatów siewnych i uprawowych. Bardzo dobrze sprawdzają się w wyrównywaniu powierzchni pola i wymieszaniu resztek pożniwnych. Wielu producentów nastawiło się ostatnio głównie na produkcję kompaktów. Są one bardziej przystosowane do warunków panujących na polu. Dodatkowo umożliwiają wymianę elementów roboczych maszyny i zastosowanie różnego typu zębów.
Zalety i wady bron talerzowych
Brona talerzowa jest obecnie powszechnie stosowaną maszyną rolniczą w uprawach małych i średnich gospodarstw rolniczych. Na duże zapotrzebowanie odpowiedział oczywiście rynek, który proponuje wiele modeli dostosowanych do wymagań rolników. Brona klasyczna doskonale sprawdza się w mieszaniu gleby i doskonale adaptuje się w różnych warunkach terenowych. Co prawda niektórzy rolnicy twierdzą, że przyczynia się do rozmnażania perzu poprzez szatkowanie pędów, z których wyrastają kolejne chwasty, ale nie zostało to potwierdzone. Dzięki bronom można uzyskać bardzo wyrównaną powierzchnię pola, zwłaszcza w przypadku maszyn z układem V. Za wadę talerzówek uważa się fakt, że w przypadku gleb o ciężkiej strukturze, mają trudności w zagłębianiu się tarcz. Ten problem można jednak zniwelować stosując obciążniki lub wypełniając ramę wodą.
Reasumując, brona talerzowa jest optymalną maszyną, którą można wykorzystać w wielu uprawach pożniwnych.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska