Nawozy mineralne najczęściej są nawozami jednoskładnikowymi, a to oznacza, że w ich składzie jest wysoki procent zawartości czystego składnika w stosunku do całości. I tak, zawartość azotu w mineralnych nawozach azotowych może dochodzić nawet do 46%, a zawartość fosforu w nawozie fosforowym może wynieść 30%. Nawozy jednoskładnikowe pozwalają w krótkim czasie dostarczyć glebie jednego składnika, którego ona potrzebuje.
W uprawach, oprócz nawozów organicznych, stosowane są również nawozy mineralne, które są nazywane sztucznymi lub pomocniczymi. Zaopatrzone w skoncentrowane składniki odżywcze, odpowiednio skomponowane, działają szybciej i należą do bardzo wydajnych.
Jednoskładnikowymi są nawozy: azotowe, fosforowe, magnezowe, potasowe. Ich stosowanie jest polecane osobom, które mają specjalistyczną wiedzę co do składu gleby. W pozostałych przypadkach polecane są bezpieczniejsze nawozy wieloskładnikowe. Nawozy mineralne można stosować przed sadzeniem, siewem roślin (nawożenie przedsiewowe) albo w trakcie wegetacji. Mówimy wtedy o dokarmianiu roślin. Nawozy sztuczne wspomagają uprawę i zwiększają plony. Należy jednak stosować je z umiarem. Długoletnie sztuczne nawożenie może doprowadzić do zmniejszenia próchnicy w glebie i ostatecznie do jej wyjałowienia. Najlepiej, by nawozy sztuczne były używane naprzemiennie z naturalnymi – na przykład z obornikiem.
Rodzaje nawozów mineralnych
- Najważniejsze wśród nawozów sztucznych są nawozy azotowe. Mają wpływ na szybszy wzrost roślin i odpowiadają za ciemnozieloną barwę liści. Z tej grupy najczęściej stosowane są saletry, które nie wymagają zmieszania z glebą. Najwyższą zawartość azotu posiada mocznik, przeznaczony do dokarmiania dolistnego i nawożenia doglebowego.
- Nawozy potasowe są na polskich glebach niezbędne, gdyż na większości występuje niedobór tego składnika. Dzięki potasowi rośliny lepiej plonują, a przede wszystkim lepiej sobie radzą w czasie suszy, która od kilku lat systematycznie towarzyszy uprawom. Rośliny potrzebują potasu do prawidłowego wzrostu, ale czas zasilania jest różny. W przypadku zbóż potas najlepiej jest przyswajalny w czasie krzewienia i zawiązywania się ziarna. Ziemniaki potrzebują potasu od momentu powstawania bulw aż po pełną dojrzałość. Kukurydza największe zapotrzebowanie na potas wykazuje od momentu zawiązania piątego liścia aż po fazę dojrzewania, natomiast rzepak od liścia drugiego do pierwszego kwitnienia.
- Nawozy fosforowe powstały na bazie związków fosforu łatwo przyswajalnych przez rośliny. Fosfor ma wpływ na prawidłowe tworzenie liści, kwiatów i owoców. Odpowiada za prawidłowe ukorzenienie się rośliny. Jest niezbędny na gliniastych, ciężkich glebach. Odpowiednia dawka fosforu sprawia, że plon danej rośliny będzie dobrej jakości.
- Nawozy wapniowe – są wprowadzane do gleby głównie po to, żeby ją odkwasić. Nie należy ich mieszać z obornikiem. Ubytki wapnia są powodowane przez jego wymywanie i pobieranie jako składnika pokarmowego przez rośliny. Ze względu na wymywanie wapna z gleby należy co 3-4 lata dokonać zabiegu wapnowania. Najlepszym czasem do wysiewania nawozu wapniowego są ciepłe i pogodne dni wiosenne lub jesienne. Wapno wysiewa się miesiąc przed wykonaniem podorywki albo przed orką przedzimową.
Skutki niewłaściwego nawożenia roślin
W kontekście nawożenia roślin mówi się przede wszystkim o zaletach. Niestety niewłaściwe nawożenie roślin może powodować wiele problemów. Dotyczy to przede wszystkim nawozów mineralnych. Nadmierne stosowanie nawozów może prowadzić do zasolenia gleby, a także zanieczyszczenia wód gruntowych. Obserwuje się też niekorzystny wpływ na same rośliny. Nieprawidłowe, nadmierne nawożenie prowadzi do pogorszenia jakości roślin, a co za tym idzie – mniejszego plonu. Niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych jest też zagrożone karą finansową, zgodnie z art. 41 i 42 ustawy o nawozach i nawożeniu. Reasumując – nawozy owszem pomagają w użyźnianiu gleby i lepszym plonowaniu, ale tylko wtedy, kiedy jest nawożenie jest przeprowadzane w odpowiednim czasie, po analizie gleby i zgodnie z obowiązującymi zasadami.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska