Owies nie zawsze był uważany za roślinę uprawną. Chociaż pierwsze plantacje pochodziły z epoki brązu, a na ziemiach polskich najstarsze ziarna odnaleziono w Biskupinie, wielu uważało, że owies to po prostu chwast. Uprawa tego zboża na szeroką skalę zaczęła się w VII stuleciu n.e. Największe plantacje owsa odnajdziemy w Azji, Ameryce Północnej i Europie. W Polsce jest to trzecie zboże (po pszenicy i życie) pod względem powierzchni upraw.
Owies – o tym warto wiedzieć
Kasze, otręby, płatki, ciastka, batony, napoje – to tylko przykładowe produkty w składzie których można znaleźć owies. Po raz pierwszy owies znalazł swoje kulinarne zastosowanie w Szkocji, gdzie z owsianych płatków przyrządzano zupę owsiankę. W Polsce to właśnie owsianka oraz chleb z dodatkiem owsa były podstawowymi potrawami mieszkańców wsi. Ziarnami owsa karmiono też konie. Ponieważ owies zawiera dużo błonnika, uważany jest za roślinę leczniczą. Włączenie do codziennej diety ziaren owsa i innych produktów pochodzenia owsianego zalecane jest osobom mającym problemy z układem pokarmowym. Ważną rolę odgrywa też w kosmetyce.
Gdzie siać – wymagania glebowe
Owies to zboże o niewielkich wymaganiach, ze względu na silnie rozwinięty system korzeniowy. Ziarna mogą kiełkować przy temperaturze 2-3°C, a same rośliny krzewią się już w temperaturze 6-9°C. Jeśli roślina już wzejdzie, nie straszne są jej przymrozki nawet do -10°C. Owies nie ma też wielkich wymagań glebowych. Może być siany praktycznie na wszystkich glebach zasobnych w wodę. Zazwyczaj jest uprawiany na glebach słabszych, klasy IV i III oraz na wszystkich glebach górskich. Najlepiej sobie radzi na glebach o odczynie ph od 5,5 do 6.5. Odczyn może być też niższy – od 4,5 pH.
Terminy siewu
Owies jest siany ze wszystkich zbóż najwcześniej. Wiąże się to z jego dużym zapotrzebowaniem na wodę. Wczesny termin powoduje, że owies lepiej wykorzystuje wodę z opadów atmosferycznych, szybciej się krzewi i ma możliwość w pełni wykorzystać składniki pokarmowe pochodzące z nawożenia. Niskie temperatury dobrze działają na rozwój i przyszłe plonowanie. W dodatku owies w ten sposób jest chroniony przed rdzą i płoniarką zbożówką. Jak w przypadku każdego zboża, termin siewu jest uzależniony od regionu Polski. Najwcześniej siew rozpoczyna się na terenach zachodnio-południowych (od 15 marca do 10 kwietnia), a najpóźniej na terenach północno-wschodnich (1-10 kwietnia). Im ziarna zostaną szybciej wysiane, tym rośliny szybciej się rozkrzewią, a potem będą bardziej odporne na susze.
Owies a nawożenie
Owies jest mało wymagający także, jeśli chodzi o nawożenie. Najbardziej potrzebny jest azot i potas. Jeśli chodzi o azot, to jego odpowiednia ilość w glebie ma wpływ na liczbę kłosów w wiechach. To oczywiście przekłada się na ostateczny plon. Nawożenie azotem gleby odbywa się na około dwa tygodnie przed siewem.
Ochrona przed patogenami
Owies jest zbożem bardzo odpornym na temperatury, nie jest wymagający, jeśli chodzi o żyzność gleby, dobrze sobie radzi także z chwastami, ale nie jest obojętny na patogeny. Niestety nie ma wiele środków ochrony, specjaliści powtarzają, że najlepsza zawsze jest profilaktyka. Konieczne jest dobranie odpowiedniego do gleby kwalifikowanego ziarna i podstawowe zabiegi pielęgnacyjne. Już to sprawi, że plon z hektara będzie wysoki, nawet do 6 t/ha. Najpoważniejsze choroby grzybowe owsa to: głownia pyląca, mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza owsa, zgorzel siewek i fuzarioza wiech. Bardzo ważna w ochronie przed grzybami chorobotwórczymi jest agrotechnika. Stosowanie nawozów naturalnych lub siew poplonów powodują rozwój bakterii i grzybów pożytecznych, które zwalczają patogeny. Bardzo pomocne jest odpowiedni czas siewu, właściwe zmianowanie i odpowiednie nawożenie.
Czy warto uprawiać owies?
Decydując się na uprawę jakiejś rośliny, rolnik powinien myśleć przede wszystkim o opłacalności. Ceny skupu owsa nie są tak wysokie jak pozostałych zbóż, ale też niższe są koszty jego wytwarzania. Owies ma małe wymagania glebowe, termiczne, mniej intensywne jest nawożony. Jest bardziej odporny na chwasty i choroby. Ostatecznie to świadczy o niższych kosztach wytwarzania. Zatem uprawa owsa może przynieść dobre zyski.