Burak cukrowy jest postrzegany jako jedno z głównych źródeł pozyskiwania cukru białego. Zapomina się o tym, że burak posiada sporo innych cennych składników, które od dawana były znane w medycynie ludowej. Obecnie coraz powszechniejsze jest pozyskiwanie z buraka substancji słodzących w postaci soku, który nie ma tak negatywnych konotacji jak cukier biały. Dodatkowo, przestaje być rośliną wykorzystywaną jedynie w produkcji przemysłowej.
Co zagraża plantacjom burak cukrowego?
Burak cukrowy przez lata uchodził za roślinę okopową odporną na różne choroby. Uprawiany początkowo jako warzywo ogrodowe i pasza dla zwierząt, sławę jako źródło cukru zyskał w 1747, kiedy Andreas Marggraf eksperymentalnie pozyskał z niego cukier. Plantatorzy uważają buraka za roślinę, wbrew pozorom, dość wymagającą. W ostatnich latach muszą niestety zwracać coraz większą uwagę na bardzo groźną chorobę jaką jest epifitoza, wywoływana przez chwościka buraka. Rośliny zainfekowane przez chwościka mogą stracić nawet 80% liści, co skutkuje zmniejszeniem plonu korzeni i dodatkowo mniejszą ilością cukru w soku buraczanym.
Po czym poznać chwościk?
Choroba rośliny zaatakowanej przez chwościka zaczyna się od starszych liści. Pojawiają się na nich brunatne plamy, otoczone czerwoną lub burą obwódką. Z czasem infekowane są też liście młode. Można na nich zaobserwować zwiększającą się liczbę plam, które zajmują coraz większą część liścia, by doprowadzić do ich ostatecznego obumierania. Roślina poświęca całe swoje siły, by odtworzyć ulistnienie. Niestety dzieje się to kosztem cukru, który jest zmagazynowany w bulwach buraków. Cukier jest transportowany do nowych liści i naturalne jest go mniej w bulwach. Dodatkowo korzeń wyraźnie zmniejsza swoją masę. Jeśli plantacja buraków nie będzie skutecznie chroniona, a działalność chwościka szczególnie silna – plantatorzy mogą stracić nawet 50% spodziewanych plonów w przypadku korzeni, zmniejszy się też kilkakrotnie zawartość cukru w bulwach.
W jakich warunkach rozwija się chwościk?
Rozwój chwościka można ograniczyć stosując zabiegi agrotechniczne. Jednak jego całkowite wyeliminowanie nie jest takie proste. Chwościk znajduje idealne warunki do rozwoju i ekspansji, kiedy panuje wysoka temperatura i duża wilgotność. Takie warunki są najczęściej na przełomie czerwca i lipca. Dzienna temperatura powietrza oscyluje wtedy w granicach 25°C, a nocna – około 15°C, natomiast wilgotność powietrza jest w granicach 30-65%. Warto wtedy obserwować rozwój roślin i śledzić komunikaty ośrodków doradztwa rolniczego.
Jak chronić plantacje przed chwościkiem?
Za wystąpienie choroby odpowiada grzyb Cercospora beticola, który atakuje buraki cukrowe w lipcu i na początku sierpnia. Co ciekawe jako pierwsze są atakowane liście buraka ćwikłowego. Jeśli na liściach tego warzywa pojawią się charakterystyczne plamy, daje to sygnał do uważnego obserwowania plantacji buraka cukrowego. Z tego powodu plantatorzy często wysiewają buraki ćwikłowe na plantacjach buraka cukrowego. W przypadku chwościka potwierdza się teoria, że najlepiej jest zapobiegać niż leczyć. Po zakończeniu zbioru należy staranie zniszczyć pozostałe liście i korzenie, gdyż grzyb chętnie na nich zimuje. Trzeba też pamiętać, by w pobliżu plantacji buraka nie znajdowały się rośliny z rodziny rdestowatych. Rozmnażaniu chwościka sprzyja też nawożenie gleby azotem i obornikiem, który jest nierozłożony.
Zabiegi chemiczne
Są sytuacje, kiedy stosowanie zabiegów chemicznych jest niezbędne. W takich sytuacjach dobrze jest wybrać preparaty zawierające substancje czynne, które działają systemowo. Odpowiedni moment dozowania zabezpieczy plantację buraka nawet na trzy tygodnie. W przypadku substancji o działaniu kontaktowym, stosowanym np. bezpośrednio na liście, może on nie być tak skuteczny. Liście bowiem będą zabezpieczone tylko do pierwszego opadu. Jak z tego wynika plantacja buraka cukrowego będzie bezpieczna, kiedy zastosowane będą odpowiednie zabiegi agrotechniczne, a preparat chemiczny dozowany w optymalnym momencie.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska