Już w ubiegłym roku rolnicy w Polsce byli przygotowywani do zmian, które dotyczą dopłat bezpośrednich, a związane są z tzw. ekoschematami. Planujący przyszłą politykę rolną UE przywiązują dużą uwagę do wszelkich działań związanych z ochroną środowiska i klimatu. Już w tym roku mają być promowane gospodarstwa rolne, które prowadzą skuteczne działania właśnie w zakresie ochrony środowiska i przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym oraz realizują politykę w zakresie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
Co to są ekoschematy?
Każdy nowy temat zawsze budzi zainteresowanie, a bywa, że i kontrowersje. Podobnie jest w przypadku ekoschematów, które będą obowiązywać od 2023 roku w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. W zamyśle twórców chodzi o działania, których celem jest utworzenie „10% przestrzeni dla przyrody”. W praktyce natomiast o to, by w każdym gospodarstwie rolnym (grunty orne, sady, trwałe użytki zielone) około 10% areału było dedykowane elementom środowiska naturalnego sprzyjającego różnorodności biologicznej. Pieniądze będą przyznawane na wszelkie działania wykraczające poza dotychczas obowiązujące normy. Specjaliści już dawno stwierdzili, że różnorodność biologiczna jest nie tylko szansą, ale i ratunkiem dla rolnictwa, a także całego środowiska naturalnego. Niekorzystne zmiany w środowisku i zmiany klimatyczne widzimy gołym okiem, dlatego wszelkie inicjatywy i projekty sprzyjające przywróceniu stanu naturalnego są cenne.
Ekoschematy – czy warto?
Ekoschematy budzą pewne kontrowersje wśród rolników. Teoretycznie są dobrowolnym zobowiązaniem rolnika, prowadzącego gospodarstwo rolne, na rzecz ochrony środowiska i klimatu. Dobrowolne, czyli rolnik nie musi ich realizować. Należy jednak pamiętać, że bez takiego zobowiązania poziom dotychczasowego wsparcia bezpośredniego będzie niższy o 25%. Oczywiście można i z tego zrezygnować, ale nawet wtedy, kiedy rolnik występuje o podstawowe dopłaty, musi spełnić określone wymogi warunkowości. Warto więc przestawić myślenie i ubiegać się o zwiększenie poziomu dopłat bezpośrednich, podejmując wyzwania związane z ochroną środowiska. W końcu to wszystkim nam się opłaca.
Ekoschematy – do wyboru
Od 2023 roku w ramach płatności bezpośrednich pojawiły się ekoschematy. W latach 2023 -27 budżet na płatności bezpośrednie wyniesie 17,33 mld euro, w tej puli aż 4,33 mld euro jest przeznaczone na ekoschematy, czyli ¼ budżetu. Komisja Europejska ustaliła, że ekoschematy będą związane z produkcją polową – jest ich pięć, a jeden będzie dotyczył dobrostanu zwierząt. Zadaniem ekoschematów tzw. powierzchniowych jest realizacja polityki dotyczącej łagodzenia zmian klimatycznych i ochrona zasobów naturalnych (woda, gleba, powietrze) oraz ochrona bioróżnorodności. Rolnicy w tym aspekcie będą mogli ubiegać się o dopłaty związane z:
-
obszarami z roślinami miododajnymi,
-
prowadzeniem produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin,
-
biologiczną ochroną upraw,
-
retencjonowaniem wody na trwałych użytkach zielonych,
-
rolnictwem węglowym i zarządzaniem składnikami odżywczymi.
Ekoschematy – czy możliwa jest realizacja kilku?
W ramach jednego gospodarstwa możliwa jest realizacja kilku ekoschematów. Nie będzie jednak możliwa realizacja kilku interwencji na tym samym obszarze (na tej samej działce), jeśli wymogi realizacji wzajemnie się wykluczają lub jeśli działania realizują ten sam cel. Takie rozwiązania mają chronić interesy finansowe Unii Europejskiej, a także ograniczają nadużycia.
Dopłaty bezpośrednie 2023 – terminy składania wniosków
Przyjmowanie wniosków z załącznikami zacznie się, tak jak w latach poprzednich, 15 marca i potrwa do połowy maja 2023 roku. Można je składać jedynie przez Internet, korzystając z aplikacji wWniosekPlus W latach poprzednich termin składania wniosków był wydłużany. Może je składać jeszcze 25 dni po terminie, czyli praktycznie do 9 czerwca 2023 roku. Jednak, od 16 maja, za każdy dzień roboczy opóźnienia, płatność należnej kwoty będzie zmniejszana o 1% ogólnej wartości. Lepiej więc dokonać formalności w terminie. Szczegółowe informacje na temat dopłat bezpośrednich i ekoschematów dostępne są na stronach ministerialnych www.gov.pl.
Ekoschematy są nowością i jak każda nowość budzą obawy. Wydaje się, że niesłusznie. Od listopada 2022 trwają szkolenia doradców w tym aspekcie i każdy zainteresowany rolnik będzie mógł uzyskać wsparcie. Jest też pewnym, że proponowane rozwiązania są korzystne dla ochrony środowiska i klimatu, a na tym każdemu powinno zależeć.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska
Grafika: Elwitsch, pixabay