Zużycie wody w uprawach – o problemie niewielkich zasobów wodnych w Polsce mówi się niewiele, zwykle przy okazji suszy. Część zasobów wodnych kraju jest zużywane przez sektor rolnictwa. Nie wszystkie gospodarstwa rolne racjonalnie gospodarują wodą, co z jednej strony powoduje wyższe koszty produkcji rolnej, a z drugiej strony prowadzi do strat w środowisku.
Producenci rolni, którzy korzystają wyłącznie z wód opadowych i nie korzystają z systemów nawadniających, ograniczają zużycie wody poprzez wprowadzanie upraw gatunków roślin charakteryzujących się odpornością na susze i zużywających mniej wody. Drugą metodą racjonalnego gospodarowania wodą jest ograniczenie wielkości parowania z powierzchni gleby. W przypadku gospodarstw korzystających z nawadniania upraw, racjonalne gospodarowanie zasobami wody jest trudniejsze.
Sposoby ograniczania zużycia wody w uprawach
Bezproduktywne zużycie wody zgromadzonej w glebie może być znacząco ograniczone poprzez stosowanie naturalnych nawozów (np. obornika) oraz międzyplonów. Niektórzy producenci rolni zatrzymują parowanie wody poprzez przeprowadzenie podorywki ścierniskowej po żniwach i przyorywanie słomy. Dobre efekty przynosi także usuwanie chwastów oraz przykrywanie gleby nieporośniętej roślinnością folią.
Do racjonalnego gospodarowania wodą w uprawach roślin prowadzi także świadomy wybór gatunków i odmian, które charakteryzują się mniejszymi potrzebami wodnymi oraz mniejszym zużyciem wody na jednostkę plonu i krótszym okresem wegetacji.
Nawodnienia oszczędzające wodę
Na rynku rolniczym są dostępne systemy nawadniające, które z założenia mają na celu racjonalne zużycie wody w gospodarstwie. Do najbardziej popularnych należą nawodnienia kroplowe i minizraszacze. Nawadnianie kroplowe polega na tym, że woda jest dostarczana roślinom za pośrednictwem linii kroplującej lub taśmy. W rezultacie spływ powierzchniowy jest ograniczony do minimum, a rośliny otrzymują dokładnie tyle wody, ile potrzebują. Poziom nawodnienia w glebie zostaje utrzymany na optymalnym poziomie.
W systemach nawadniających typu grawitacyjnego jedynie połowa zużytej wody trafia do roślin. Drugim sposobem jest retencjonowanie wody w rowach i małych ciekach, które pozwala na gromadzenie jej w okresie nadmiaru opadów, na cele wykorzystania wody w czasie suszy.
Narastający problem deficytu wody
Sposoby racjonalnego zużywania zasobów wodnych w ramach gospodarstw rolnych prowadzących uprawy roślin stają się z czasem koniecznością i obowiązkiem producentów rolnych. Problem deficytu wody jest już zauważalny w niektórych regionach Polski – np. w Wielkopolsce. Zarówno oszczędzanie wody, jak i jej retencja w okresach nadmiaru opadów przynosi gospodarstwom rolnym wymierne korzyści, a retencja wody dodatkowo pozwala ograniczyć straty spowodowane suszą.
Tekst: Magdalena Lisek