Rolnik, który dzierżawi grunt rolny od Skarbu Państwa, nie może bez uzgodnienia z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa dokonać cesji tej umowy. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa gospodaruje nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i jego zgoda jest w tym przypadku niezbędna.
Cesja umowy dzierżawy polega na tym, że w miejsce dotychczasowego dzierżawcy wstępuje inny podmiot przejmują ogół praw i obowiązków dzierżawcy. Kwestia cesji umowy dzierżawy gruntów należących do Zasobu Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa została lakonicznie uregulowana w art. 39c ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (dalej jako: u.g.n.r.).
Warunki cesji umowy dzierżawy
Dzierżawca, który chciałby dokonać cesji umowy dzierżawy, powinien złożyć do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa wniosek o wyrażenie zgody na dokonanie cesji. Przypadki, w których cesja może być dokonana, zostały enumeratywnie wymienione w art. 39c u.g.n.r. i są to:
- uzyskanie przez dzierżawcy uprawnienia do renty strukturalnej,
- uzyskanie przez dzierżawcy uprawnienia do emerytury,
- brak możliwości kontynuowania umowy z uwagi na stan zdrowia dzierżawcy.
Dodatkowo, konieczne jest spełnienie przez rolnika warunku, aby cesja umowy dzierżawy została dokonana na rzecz osoby lub osób bliskich dzierżawcy w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego. Nie jest możliwe dokonanie cesji dzierżawcy na rzecz sąsiada czy też na rzecz spółki zajmującej się produkcją rolną. Ograniczenie kręgu osób, które w drodze cesji mogą wstąpić w miejsce dzierżawcy, jest uzasadnione tym, że w przeciwnym razie mogłoby dochodzić do nadużywania tej instytucji w celu ominięcia postępowania przetargowego.
Do wniosku o wyrażenie zgody przez KOWR na dokonanie cesji należy załączyć dokumenty potwierdzające spełnienie powyższych warunków. W zależności od sytuacji będzie to oświadczenie osoby, która ma wstąpić w miejsce dzierżawcy, o wyrażeniu zgody na wstąpienie, dokumenty poświadczające, że osoba ta jest osobą bliską dzierżawcy, a także dokumenty potwierdzające uzyskanie prawa do renty strukturalnej bądź emerytury, albo dokumentację medyczną wskazującą na brak możliwości kontynuowania umowy dzierżawy z powodu choroby.
Kto może być cesjonariuszem?
Cesjonariuszem, czyli osobą, która przejmuje obowiązki i prawa dotychczasowego dzierżawcy (cedenta) może być osoba bliska w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego. Choć art. 39c u.g.n.r. nie odwołuje się bezpośrednio do jednostki redakcyjnej ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (dalej jako: u.k.u.r.), to właśnie w tym akcie prawnym znajduje się definicja osoby bliskiej.
Zgodnie z art. 2 pkt 6 u.k.u.r. osoba bliska jest to zstępny, wstępny, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonek, osoba przysposabiająca i przysposobiona oraz pasierb. Powyższy krąg ma charakter zamknięty, przy czym zstępnymi są dzieci, wnuki, prawnuki itd., zaś wstępnymi – rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd. Nie ma zatem możliwości, aby cesjonariuszem był teść lub teściowa, ani rodzeństwo małżonka i inni powinowaci.
Cesja umowy dzierżawy
Wobec powyższego, pomimo tego, że przepisy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa dopuszczają możliwość dokonania cesji umowy dzierżawy, to doznaje ona szeregu ograniczeń, polegających na obowiązku uzyskania zgody KOWR na cesję oraz ograniczonego kręgu przypadków, w których może nastąpić i cesjonariuszy, na rzecz których może być dokonana.
Tekst: Magdalena Lisek