Jeden kombajn rolniczy i jego kierowca może zastąpić pracę kilku maszyn i rolników. Kombajny rolnicze koszą, młócą, wykopują, ogławiają, rozdrabniają, oczyszczają, gromadzą i zbierają.
Jakie są rodzaje kombajnów? Do czego się je wykorzystuje? Kiedy powstał pierwszy kombajn? Poniżej znajdziemy odpowiedzi na te pytania i krótkie opisy kombajnów rolniczych najpopularniejszych marek.
Nie tylko zbożowe – rodzaje kombajnów rolniczych
Zazwyczaj wyróżniamy tylko 4 podstawowe rodzaje kombajnów, tj. kombajny zbożowe, ziemniaczane oraz do zbioru buraków, roślin sadowniczych i warzyw. Jednak dostępne są także specjalne kombajny, które wykorzystuje się do siewu lub sadzenia roślin uprawnych (np. drzew owocowych czy truskawek) lub do wykonywania wybranych zabiegów agrotechnicznych (np. usuwania kamieni z pola).
- Kombajny zbożowe – ich praca polega na koszeniu i młóceniu. Wykonują te same zadania, które dawniej należały do kosiarek, żniwiarzy i żniwiarek oraz młocarni. Kombajn zbożowy można wykorzystać do zbioru ziarniaków i zbóż (np. pszenicy, jęczmienia, żyta, owsa czy pszenżyta), a po modyfikacji także do zbioru rzepaku, kukurydzy, słonecznika czy roślin motylkowych (grochu, łubinu i innych).
- Kombajny ziemniaczane – ich zadaniem jest wykopywanie bulw z redlin i oddzielanie ich od łętów, kamieni i innych zanieczyszczeń. Dzięki temu zastępują starsze i mniej wydajne kopaczki do ziemniaków. Kombajn ziemniaczany gromadzi bulwy w zbiorniku, ale może też transportować je na jadący obok zestaw transportowy. Kombajny ziemniaczane można też wykorzystać do zbioru takich warzyw jak marchew, buraki ćwikłowe, cebula czy pietruszka.
- Kombajny buraczane – w tym samym czasie ogławiają buraki z liści rozdrabniając je, a także wykopują korzenie oczyszczając je i gromadzą korzenie w zasobniku.
- Kombajny do zbioru roślin sadowniczych i warzyw – ułatwiają zbiory malin, porzeczek, agrestu, borówki, ogórków, cebuli, marchwi i kapusty, rzadziej wiśni i jabłek.
Prace polowe dawniej i dziś – historia kombajnów rolniczych
Jeszcze w I połowie XIX wieku praca na roli należała do najcięższych zajęć. Prace rolnicze były bardzo męczące. Oprócz zmęczenia doskwierała też monotonia. Siew, sadzenie, zbiory i inne zabiegi agrotechniczne wykonywali ludzie i ich zwięrzęta, np. muły i konie.
Praca na polu stała się wydajniejsza i lżejsza dzięki amerykańskiemu wynalazkowi z 1834 roku. Właśnie wtedy Hiram Moore wynalazł pierwszą maszynę do zbioru, którą nazwano kombajnem (ang. combine – łączyć). Już pierwsze kombajny rolnicze kosiły, młóciły i oddzielały ziarna od plew.
Do 1882 roku kombajny były ciągnięte przez muły i konie. Później w kombajny rolnicze zaczęto wbudowywać maszyny parowe. Współczesny kombajn ma własny napęd i umieszczony z przodu mechanizm tnący. Skoszone zboże przechodzi przez zespół młócący w celu oddzielenia ziarna od plew. Następnie ziarno kieruje się do przesiewacza, gdzie następuje jego czyszczenie, a na koniec trafia do zbiornika.
Bizon – polski kombajn rolniczy
Polacy także mieli swoje własne kombajny. W latach 1971-1974 produkowano model Z040, pierwszy polski kombajn nazwany Bizonem. Bizony eksportowano do ponad 17 krajów, w tym Białorusi, Brazylii, Czechosłowacji, Danii, Finlandii, Grecji, Iranu, Irlandii, Hiszpanii, Pakistanu, Stanów Zjednoczonych, Syrii, Szwecji, Ukrainy, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch.
Polskie kombajny rolnicze były produkowane aż do 2001 roku, czyli do momentu przejęcia ich producenta przez firmę New Holland. Zdecydowała ona o rozpoczęciu produkcji kombajnów pod swoją marką i zaprzestaniu produkcji Bizonów z powodu ich przestarzałej konstrukcji. New Holland zezłomował pierwszy, historyczny egzemplarz Bizona, który w latach ’70 nie został sprzedany i był przechowywany przez kolejne dekady przez pierwotnego producenta. Jednak w 2006 roku po naleganiach załogi New Holland powrócił do nazwy Bizon, nadając ją kombajnowi TC54 i TC5040.
Najpopularniejsze kombajny rolnicze
Najbardziej znani producenci kombajnów to m.in. New Holland, John Deere, Claas i Case IH.
Firma New Holland została założona w 1895 roku w Pensylwanii. Założyciel firmy, Abe Zimmermann, kupił starą stajnię na obrzeżach miasta i zamienił ją na kuźnię. Dalsze losy firmy to historia integracji czterech marek: New Holland, Clayes, Ford i FiatAgri. New Holland, obecnie część firmy CNH Global, która jest częścią Fiat Group, produkuje kombajny rolnicze CR, CX oraz TC.
Firma John Deere (Deere & Company) została założona w 1837 roku przez Johna Deere, kowala ze stanu Illinois. To jedna z najstarszych firm przemysłowych w USA, która ewoluowała z jednoosobowej kuźni do światowej korporacji. John Deere to światowy lider technologii rolnej. Maszyny tego producenta wyróżniają charakterystyczne zielone i żółte kolory oraz logo skaczącego jelenia. John Deere produkuje kombajny rolnicze serii S (S660, S670, S680, S690), T (T550, T560, T660, T670), W (W 540, W550, W650, W660) oraz kombajny kompaktowe W330 PTC, W440 i W440 PTC.
Claas to niemiecki producent maszyn rolniczych z Harsewinkel, którego historia sięga już 1913 roku. W 1946 wprowadził kombajny zbożowe o własnym napędzie. Obecnie Claas produkuje kombajny zbożowe Lexion (m.in. modele 780-740 i 670-620) oraz Tucano (m.in. modele 570-320) i Avero (m.in. modele 240-160).
Case IH to amerykańska firma, która jest jednym z największych producentów maszy rolniczych na świecie. Kombajny rolnicze, obok ciągników oraz innych maszyn, systemów i narzędzi rolniczych, to czołowe produkty tego producenta. Case IH produkuje kombajny rolnicze Axial Flow (m.in. serie 240 i 140).
Kombajny rolnicze są warte swojej ceny
Kombajn to maszyna rolnicza, bez której trudno się obejść współczesnemu rolnikowi. Dzięki kombajnom prace na polu są wydajniejsze. Nie są już tak ciężkie i monotonne jak dawniej. Skoszone zboże zostaje zmłócone i oczyszczone, a następnie trafia do zbiornika. Kombajny rolnicze można wykorzystać do zbioru wielu różnych roślin uprawnych, a nawet do do ich siewu lub sadzenia czy wybranych zabiegów agrotechnicznych. Nowe i używane kombajny New Holland, John Deere, Claas, Case IH i innych producentów zmieniają na lepsze prace na polu.
Tekst: Magdalena Lisek
Jak nowoczesne maszyny rolnicze wspierają współczesne warzywnictwo