Zdarza się, że na skutek kilku niefortunnych splotów okoliczności, gospodarstwo rolne popada w poważne kłopoty finansowe. Na tyle trudne, że do drzwi rolnika może zapukać komornik. Taka wizyta to poważny problem, tym bardziej, że co i rusz media relacjonują o działaniach komorniczych, które mogą budzić obawy. Spokojnie. Zawsze trzeba pamiętać, że komornik jest urzędnikiem, który nie stoi ponad prawem. Ponadto rolnikowi przysługuje możliwość złożenia skargi, kiedy działania komornika są bezprawne. Warto jednak wiedzieć, co może, a czego nie może komornik i jak się bronić przed zajęciem komorniczym.
Jak działa komornik?
Komornik jest zobowiązany do przestrzegania procedury przeprowadzania egzekucji komorniczej. Nie działa z własnej woli, tylko na wniosek wierzyciela. Aby doszło do egzekucji komorniczej, sąd musi wydać decyzję, że dana kwota powinna być zwrócona wierzycielowi, czyli wydany musi być tytuł egzekucyjny, w którym stwierdzony jest obowiązek zapłaty określonego zobowiązania (danej kwoty pieniężnej) wraz z nakazem jej zapłaty, zaopatrzony w klauzulę wykonalności. To komornik wykonuje czynności egzekucyjne, ale zawsze działa na podstawie prawa i decyzji sądu.
Jakie działania podejmuje komornik w gospodarstwie rolnym?
We wniosku, oprócz żądania przeprowadzenia egzekucji, podane są czynności, które komornik może podjąć, aby wierzyciel otrzymał należne pieniądze. Wierzyciel może wnioskować o zajęcie np. rachunków bankowych, wynagrodzenia lub majątku, który należy do wierzyciela. Dotyczy to również nieruchomości. Komornik powinien zabezpieczyć egzekucję i w tym celu: ustala rachunki bankowe dłużnika, występuje do ZUS lub KRUS, aby uzyskać informację, czy dłużnik otrzymuje jakieś świadczenia, ustala również czy i jakie urządzenia mechaniczne dłużnik posiada. Na początku komornik występuje o dobrowolne spłacenie wierzyciela; jeśli to nie skutkuje, zajmuje wierzytelności z wymienionych źródeł. Kolejnym krokiem jest ewentualne zajęcie rzeczy ruchomych, a także nieruchomości dłużnika.
Ograniczenia egzekucji w przypadku rolnika
W przypadku rolnika, oprócz podstawowych ograniczeń dotyczących egzekucji, funkcjonuje dodatkowa ochrona na podstawie rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 5 lipca 2017 roku w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo. Chodzi o to, że egzekucja komornicza powinna być w przypadku rolnika ograniczona. Zadłużony rolnik nie może być pozbawiony możliwości prowadzenia swojego gospodarstwa rolnego. Rozporządzenie wymienia składniki gospodarstwa, które nie podlegają egzekucji komorniczej. Wśród nich wyróżnia się m.in.:
- budynki gospodarcze i grunty rolne, które są niezbędne do pracy rolnika,
- podstawowe narzędzia i maszyny rolnicze,
- podstawowe zwierzęta gospodarcze i użytkowe,
- materiał siewny,
- silosy zbożowe,
- zapasy opału na sześć miesięcy,
- zapasy paliw, pasz, nawozów,
- zaliczki na poczet dostaw produktów rolnych,
- rodziny pszczele pszczoły miodnej.
Warto wiedzieć, że komornik może wyłączyć spod egzekucji równie inne składniki gospodarstwa rolnego, jeśli uzna, że są konieczne do prowadzenia gospodarstwa. W takiej sytuacji powinien jednak wystąpić do właściwej (ze względu na miejsce położenia gospodarstwa) izby rolniczej z zapytaniem, czy dane składniki gospodarstwa rolnego są niezbędne do jego prowadzenia. Izba ma obowiązek wydać opinię w ciągu dwóch tygodni, a komornik w tym czasie wstrzymuje się od przeprowadzenia czynności komorniczych.
Nieprawidłowa egzekucja komornicza – co zrobić?
Wydaje się, że prawa rolnika są chronione w zadowalający sposób. Niestety, od czasu do czasu słyszy się o pewnych nieprawidłowościach w tym zakresie, np. postępowanie prowadzone jest niezasadnie lub z naruszeniem prawa. Na szczęście istnieją odpowiednie środki ochrony prawnej. Rolnik może wnieść sprzeciw lub apelację wobec postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika. Istnieje też drugi sposób obrony. Dłużnik ma prawo wnieść do właściwego sądu powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonywalności. Dzieje się tak np. w przypadku, kiedy dłużnik uregulował swój dług już po wydaniu wyroku sądowego, a wierzyciel i tak skierował sprawę do komornika. Dłużnik może też zakwestionować sposób prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika i złożyć pisemną skargę (specjalny formularz) do komornika. Tę skargę komornik może uznać lub pisemnie uzasadnić wykonywane czynności , a następnie przekazać skargę do właściwego sądu.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska