Szałwia – wonne zioło do apteczki i kuchni

Szałwia jest wieloletnim, rozgałęzionym krzewem, o silnym, charakterystycznym zapachu, kwitnie w czerwcu i lipcu. Zapach jest szczególnie intensywny, kiedy potrze się jej zielone liście, przyozdobione srebrnymi włoskami. Ze względu na słodki nektar jest szczególnie ceniona przez pszczoły, szczelnie oblegające szałwię w czasie jej kwitnienia. O jej medycznych właściwości pisała już św. Hildegarda i nawet najwięksi sceptycy, doceniają zdrowotne właściwości szałwii, nie zapominając o jej wykorzystywaniu jako przyprawy kuchennej.

Szałwia – w legendach

Naturalnym środowiskiem szałwii są pustynne tereny Ameryki Północnej, zadomowiła się ona jednak w Europie i doskonale się tu czuje. Tak zresztą jak na innych kontynentach. Znana już w starożytności, występuje w wielu mitach i legendach. Starożytni Grecy uznawali jej zdrowotne właściwości i twierdzili, że odkrył je Asklepios, bóg sztuki lekarskiej. Za pomocą szałwii miał nawet przywracać do życia zmarłych, ale kres temu położył Hades. Bóg świata zmarłych zauważył, że do jego krainy trafia coraz mniej ludzi. Poskarżył się Zeusowi, że Asklepios łamie prawa boskie. Zeus raził przyjaciela ludzi piorunem i ten zapomniał, jak stosować szałwię, by wskrzeszać zmarłych. Inna opowieść dotyczy Świętej Rodziny. Kiedy Maria z Józefem i małym Jezusem uciekli do Egiptu, pewnej nocy usnęli pod krzakiem szałwii. Krzew zrzucił swoje kwiaty, by przygotować dla nich miękki i pachnący dywan. Szałwia ma nie tylko właściwości lecznicze i przyprawowe, ale jest chętnie wykorzystywanym krzewem ozdobnym. Idealnie sprawdza się w ogrodach o charakterze wiejskim, a także śródziemnomorskim.

Szałwia – stanowisko

Szałwia lubi stanowisko słoneczne, dobrze też rozwija się w półcieniu, natomiast w cieniu rośliny są niewielkie i słabo kwitną. Chociaż lubi ciepło, nie powinna być „wystawiana” na bezpośrednie działanie ostrych promieni słonecznych. Jest to krzew dość tolerancyjny jeśli idzie o odczyn gleby. Dobrze znosi zarówno glebę kwaśną jak i obojętną. Odnajdzie się nawet w glebie o charakterze zasadowym, chociaż nie będzie taka bujna. Najlepiej rośnie w drugim i trzecim roku, zwłaszcza po nawożeniu obornikiem. Nie jest zbyt wymagająca jeśli chodzi o nawadnianie. Lepiej zniesie delikatne przesuszenie niż nadmierne podlewanie. Szałwia powinna zmieniać stanowisko co 6-8 lat, jeśli chodzi o uprawę amatorską. Naturalne siedliska szałwii można spotkać w Zachodniej Europie, ale również na polskich łąkach.

Szałwia – rozmnażanie

Szałwię można rozmnażać poprzez:

• wysiewanie nasion,

• podział starszych kęp,

• z rozsady.

Jeśli chodzi o nasiona, to wysiewane są do rozsadnika na przełomie marca i kwietnia. Kiełkujące rośliny dobrze jest trzymać w cieple, a potem stopniowo obniżać temperaturę. Do gruntu rozsadę przenosi się na początku lipca, kiedy mają około 10 cm wysokości. Nasiona można też siać bezpośrednio do gruntu (najlepiej w kwietniu). Nasiona umieszcza się na głębokości około 1-1,5 cm w wilgotnym podłożu przy temperaturze około 15°C. Rozsadę można też kupić w sklepach ogrodniczych. Kolejny sposób polega na podziale starszych kęp. Do podziału wykorzystuje się zdrowe okazy roślin. Można od rośliny-matki oderwać zielone pędy, ewentualnie dokonać podziału dwu- lub trzyletnich roślin. Szałwia zresztą powinna być przycinana co roku. Odcina się stare liście i łodygi, by dać miejsce młodym. Bywa, że nawet przycinana regularnie roślina ulegnie zdrewnieniu. W takim przypadku lepiej dać szansę młodym roślinom.

Szałwia – zbiory

W pierwszym roku zbiór szałwii nie będzie zbyt obfity. Dobrze jest się dać roślinie zadomowić. W następnych latach zbierane plony będą już duże. Uważa się, że ostatni zbiór najlepiej wykonać na około dwa miesiące przed pierwszymi przymrozkami. Zbiory szałwii suszy się w pękach, do góry nogami, w przewiewnym i suchym pomieszczeniu. Po całkowitym wysuszeniu, liście delikatnie oddziela się od łodyg i przechowuje w papierowych torbach lub hermetycznych pojemnikach.

Szałwia – choroby

Szałwia jest rośliną dość odporną na wszelkie choroby. Więcej nawet, to dzięki jej obecności nie chorują warzywa i kwiaty. Zagrożeniem dla szałwii może być jedynie pleśń, dlatego tak ważne jest stanowisko, gdzie rośnie i ograniczenie obfitego podlewania. O suche środowisko dla roślin należy dbać szczególnie w wilgotne i gorące lato. Dobrym pomysłem jest np. zbudowanie wokół roślin ograniczeń z naturalnego kamienia.

Szałwia w ogrodzie, na działce lub balkonie? To bardzo dobry pomysł nawet dla ogrodników amatorów.

Tekst: Bogumiła Pierzchanowska

Fot. _Alicja_, pixabay