Mulcz – sposób na ochronę i produktywność gleby

Nowe rozwiązania w rolnictwie Unii Europejskiej w coraz szerszym zakresie związane są z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom zmian klimatycznych. Zaleca się m.in. stosowanie uproszczonych systemów upraw, mających chronić glebę i zwiększających jej produktywność. Uproszczone systemy upraw są punktowane w ramach ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, z zastrzeżeniem, iż po zbiorze przedplonu resztki pożniwne mają pozostać na polu w formie mulczu.

Co to jest mulcz?

Według nowych założeń gleba nie powinna pozostawać odkryta przez cały rok. Jeśli nie jest osłonięta przez rośliny uprawne lub międzyplon, to powinny ją chronić resztki roślinne pozostałe po zbiorze przedplonu. I w tym momencie pojawia się określenie mulcz – okrywa ochronna gleby, zalegająca na jej powierzchni, by chronić przed niekorzystnymi działaniami czynników klimatycznych. Mulczem są ścięte rośliny uprawiane na zielony nawóz. I tu można mówić o różnicy między mulczowaniem, a ściółkowaniem. W przypadku tego drugiego glebę można przykryć materiałami różnego pochodzenia. W praktyce rolniczej przy mulczowaniu najczęściej stosuje się słomę i rośliny międzyplonowe. Mulcz stosuje się nie tylko do okrywania gleby rolnej, ale też łąki, trawnika.

Zalety mulczowania

Do zalet zabiegu mulczowania jest przekonanych coraz więcej rolników. Należy jednak pamiętać, że warstwa mulczu powinna być dobrze rozdrobniona, a jednocześnie niezbyt gruba. Pozostawiony na glebie mulcz reguluje jej temperaturę, zatrzymując ciepło jesienią i wiosną. Zimą, warstwa mulczu przemarza, a następnie stopniowo się rozkłada, dzięki czemu do gleby trafiają cenne składniki pokarmowe, takie jak azot, magnez, potas, wapń. Proces jest zbliżony do naturalnego rozpadu materii organicznej. Materia organiczna jest przerabiana w jakże cenną próchnicę. Dzięki temu gleba jest chroniona przed degradacją i zachowuje potrzebną produktywność. Mulczowanie chroni również glebę przed erozją. Dotychczasowe badania potwierdziły duże możliwości bezpłużnej uprawy roli z wykorzystaniem mulczowania powierzchni gleby. Nie można też zapomnieć, że mulczowanie sprzyja ochronie środowiska.

Mulczowanie gleby rolnej – jak wykonać?

Mulczowanie gleby nie jest zabiegiem skomplikowanym. Wystarczy resztki słomy, kukurydzy, jesienny poplon przed zimą rozdrobnić i rozłożyć na warstwę zewnętrzną gleby, pozostawiając je tam do wiosny. Materia organiczna powoli ale systematycznie rozkłada się. Wiosną, zostaje przeorana i zmieszana z glebą.

Mulczowanie międzyplonu – zmiany

Do roku 2022 obowiązywały zakazy, jeśli chodzi o mulczowanie międzyplonów. Zakazane były wszelkie zabiegi agrotechniczne na polach obsianych międzyplonem. Obecnie okres wegetacyjny jest dłuższy i rośliny osiągają na tyle dużą masę, że utrudniona jest uprawa rośliny następczej. W tej sytuacji mulczowanie, wykonane jesienią, wpływa na prawidłową strukturę gleby. Zakaz wznawiania zabiegów agrotechnicznych odpowiednio przed 15 lutego i 1 marca nadal obowiązuje poza wyjątkiem, jakim jest mulczowanie. Jest to dobre rozwiązanie, szczególnie dla rolników zainteresowanych konserwującą uprawą gleby.

Mulczowanie łąk

Utrzymanie łąk w dobrej kondycji też jest ważne dla rolnika. Łąkę można podawać procesowi mulczowania, chociaż jest to trudniejsze. Przede wszystkim dlatego, że łąk nie kosi się tak często jak trawnika, w związku z czym trawa jest wysoka. Jej pozostawienie na łące może prowadzić do powstawania zbitej warstwy zwanej filcem, która może pleśnieć i tworzyć grzybnie. Mulczowania należy unikać przy dużej ilości opadów. Z drugiej stron, jeśli jest słoneczna pogoda, z łąk korzystają zwierzęta, więc mulczowanie jest niepotrzebne.

Mulczowanie trawnika

Mulczowanie to zabieg korzystny również dla trawnika. Skoszona trawa jest rozdrabniana na najmniejsze możliwe części i rozłożona na powierzchni gleby. Mulcz jest wtedy naturalnym nawozem. Zabieg trzeba powtarzać regularnie i dbać, by trawa nie była zbyt wysoka. Źdźbła powinny mieć najwyżej 4 cm i wtedy skraca się je o około 1/3. Mulczowanie jest szczególnie korzystne, jeśli trawa zaczyna chorować, żółknąć, usychać lub jest atakowana przez szkodniki. Mulcz chroni w taki wypadku system korzeniowy roślin.

Bogumiła Pierzchanowska