Co warto wiedzieć o glebie?

Praktyka pokazuje, że gleby różnią się od siebie cechami zewnętrznymi. Już na pierwszy rzut oka rozpoznajemy gleby ciemne, szare, jasne, żółtawe, lekko brązowe. Jedne są sypkie – i dlatego sprzyjające uprawie, inne zwięzłe, trudno przepuszczalne – w uprawie trudniejsze. Wygląd nie warunkuje podstawowych części składowych gleby, które zawsze są takie same. W skład gleby wchodzą: części mineralne, organiczne, żywe organizmy, woda ze składnikami mineralnymi, powietrze. Gleby charakteryzują się swoistymi właściwościami, które wpływają bezpośrednio na przyszłe plony.

• Porowatość – gleba składa się z luźnych cząsteczek, z których każda otacza się określoną przestrzenią o różnej wartości. Suma objętości wszystkich wolnych przestrzeni zawarta w określonej jednostce (np. 1 cm³) w stosunku do całości wybranej próbki gleby jest nazywana właśnie porowatością. Jednostka ta jest ważna ze względu na możliwość wnikania do gleby wody ze środkami mineralnymi, powietrza, organizmów żywych i naturalnie korzeni roślin,
• Przepuszczalność – zdolność pochłaniania i przepuszczania do głębszych warstw gleby wody. Im większa jest przepuszczalność i przewiewność ziemi – tym mniej w niej wody.
• Zwięzłość gleby – jest to moc, z jaką cząstki gleby ze sobą współistnieją. Jeśli w glebie jest dużo piasku i żwiru, zwięzłość gleby się zmniejsza. W przypadku wystąpienia np. dużej ilości iłów zwięzłość gleby się zwiększa. Tą właściwość można regulować za pomocą stosowania nawozów organicznych.
• Żyzność gleby – pozwala zaspokoić potrzeby roślin w zakresie potrzebnych składników naturalnych. Na żyzność gleby składa się: zawartość próchnicy, wystarczająca ilość wody, odpowiednia struktura, występowanie drobnoustrojów. Nie do przecenienia jest też działalność człowieka. Poprzez odpowiednie nawożenie mineralnie i organiczne), dobieranie odpowiednich gatunków roślin może on znacząco wpłynąć na plonowanie.
• Odczyn gleby – powstaje w wyniku działania drobnoustrojów, związków węgla, szczątek roślin, opadów. Z glebą zasadową mamy do czynienia wtedy, gdy przeważają w niej związki zasadowe. W przypadku wystąpienia większej ilości kwasu azotowego, fosforowego, węglowego gleba przyjmuje odczyn kwaśny. Równowaga związków kwasowych i zasadowych daje odczyn obojętny. W Polsce przeważają gleby kwaśne. Trzeba zwrócić uwagę na to przy planowaniu produkcji. Jeśli nie zostanie uwzględniony ten czynnik, rolnik zaobserwuje słaby wzrost roślin i niski plon.

Głównym celem uprawiania gleby jest stworzenie jak najlepszych warunków dla rozwoju i wzrostu roślin. Wpływa to na uzyskanie plonu przynoszącego odpowiedni dochód. Gleba powinna więc być odpowiednio przygotowana i uprawiana. Rośliny najlepiej rosną w glebie o strukturze gruzełkowej. Korzeń rośliny łatwo wnika w ziemię, gdzie znajduje optymalne warunki do wzrostu. Uzyskanie takiej struktury gleby jest możliwe dzięki stosowanym orkom przedzimowym i podejmowaniu czynności zmniejszającej jej przewiewność.

Regulowanie stosunków wodnych

Najważniejszym czynnikiem warunkującym odpowiedni wzrost roślin jest dostęp do wody. Ilość opadów, ich rozkład w czasie jest dla wielu upraw niewystarczający. Powinny być więc podejmowane wszelkie zabiegi, które pozwolą nie tylko zachować w glebie wodę pochodzącą z opadów, ale odpowiednio ją zmagazynować. Służą temu takie działania jak: stworzenie gruzełkowatej struktury gleby, spulchnienie zewnętrznej warstwy, niszczenie chwastów.

Zwalczanie chwastów i szkodników

Chwasty zabierają roślinom uprawnym wodę i składniki mineralne, ponadto przyczyniają się do rozpowszechnienia chorób i szkodników. Koniecznym jest więc ich zwalczanie. Coraz częściej mówi się o naturalnych metodach eliminacji chwastów. Należą do nich choćby zabiegi uprawowe: podorywka, orka. Chwasty powinny być niszczone na początku, nie można dopuścić, by urosły, a tym bardziej – wydały nasiona.

Gleba odgrywa podstawową rolę w plonowaniu upraw. Jeśli rolnikowi zależy na zebraniu jak największego plonu, powinien systematycznie pracować nad poprawą jej kondycji.

Tekst: Magdalena Lisek