Aksamitki – niepozorne królowe wiejskich ogrodów

Aksamitki, turki, śmierdziuszki, kopciuszki, studentki, byczki – to tylko niektóre określenia na popularne i wszystkim znane kwiatki. Rodzima nazwa „aksamitka” jest piękna, ale na świecie jest bardziej znane łacińskie określenie tego kwiatu, czyli Tagetes. Nazwa jest odwołaniem do etruskiego boga Tagesa, który miał nie przejmować się higieną osobistą.  Rzeczywiście kwiaty wydają charakterystyczną, drażniącą woń, która nie wszystkich zachwyca. Zresztą ma taka być, bo aksamitki są często sadzone między tradycyjnymi uprawami, by odstraszać krety i nornice, a także niektóre owady.

Aksamitki – pochodzenie

Aksamitki w naturalnym otoczeniu występują w klimacie tropikalnym i umiarkowanym. Najwięcej odmian kojarzonych jest z Meksykiem. Tam zresztą aksamitka jest traktowana jako roślina magiczna, której niestraszne najtrudniejsze nawet warunki glebowe i klimatyczne. Upał, palące promienie słońca, deszcz, silny wiatr nie przeszkadzają, by roślina się rozwijała, a kolejne kwiaty wciąż rozkwitały. Zresztą u nas aksamitka też się wykazuje niesamowitą odpornością. Kwitnie od czerwca do późnych dni listopada. Nawet, kiedy chwycą pierwsze przymrozki, na grządce można od czasu do czasu zobaczyć jeszcze brązowo-złotą główkę aksamitki. W całej Ameryce Łacińskiej aksamitki mają symbolikę podobną do tej, jaką w Polsce przypisuje się chryzantemom. Są kojarzone z wiecznością i odchodzeniem.

Właściwości kwiatów

Nie wszyscy wiedzą, że liście rośliny i jej kwiaty są jadalne, chociaż mają gorzkawy smak. Na Wschodzie z suszonych kwiatów rośliny parzy się wywar, który jest panaceum na gorączkę, przeziębienie i problemy żołądkowe. Natomiast w Peru specjalnie marynowane liście aksamitki są składnikiem tradycyjnej potrawy ocopa. Wywar sporządzany z rośliny jest przydatny do odstraszania mszyc. Można też w nim moczyć bulwy i cebule kwiatów różnych, by w ten sposób uodpornić je na choroby grzybicze. Niestety, intensywny zapach aksamitek jest wabikiem na ślimaki, dla których roślina jest wielkim przysmakiem.

Gdzie i jak sadzić

Wydaje się, że aksamitka jest rośliną nieśmiertelną. Doskonale czuje się na każdym podłożu. Niestrasznej jej są nawet nieużytki i gleby piaszczyste. Tam, gdzie inne kwiaty zdają się nie mieć szans, aksamitka rozrasta się i trwa, mimo niesprzyjających warunków. Najpiękniej rozkwita na stanowiskach słonecznych, chociaż radzi sobie również w półcieniu. Aksamitki powinny być podlewane regularnie, chociaż przetrwają też dłuższe okresy suszy. Każdy większy deszcz powoduje, że roślina nabiera wigoru. Dobrze jest regularnie usuwać suche już kwiaty, by pobudzić roślinę do dalszego wzrostu. Nasiona aksamitki z reguły wysiewa się w połowie marca do inspektu, pokrywając je… cienką warstwą piasku. Już po tygodniu nasiona będą kiełkowały. Do gruntu rozsada powinna trafić w drugiej połowie maja, kiedy nie będzie ryzyka przymrozków. Nasiona można też siać bezpośrednio do gruntu w maju, ale roślina rozkwitnie dopiero w lipcu. Ziemi, na której rosną aksamitki, nie należy zasilać zbyt dużą ilością azotu, bo wtedy krzaki będą zbyt rozkrzewione, kosztem kwiatów.

Odmiany aksamitek w ogrodach

W rodzimych ogrodach najczęściej spotyka się trzy odmiany aksamitek. Są to:

• Aksamitka rozpierzchła jest chętnie sadzona w skrzyniach i jako roślina rabatowa (na obwódkach). Liczne kwiaty, w kolorze żółtym, pomarańczowym i rdzawym, bywają pojedyncze, półpełne i pełne. Roślina osiąga max 60 cm wysokości.
• Aksamitka wąskolistna ma silnie rozgałęzione łodygi i w szczycie kwitnienia wygląda jak jedna kwitnąca kula. Jest jedną z najniższych odmian uprawianych w naszym kraju.
• Aksamitka wzniesiona jest nazywana inaczej aksamitką wyniosłą, ze względu na to, że może dorastać nawet do jednego metra. Jej liście są ciemnozielone i mocno powycinane, natomiast kwiaty mają kształt spłaszczonej półkuli. Jest często używana na kwiat cięty.

W encyklopedii Gutenberga można znaleźć jeszcze jedną nazwę aksamitek: szarańczyki. Zapewne już nie dowiemy się, skąd ta nazwa, ale jest to kolejny dowód, że aksamitki są jednymi z najpopularniejszych, najsympatyczniejszych i najbardziej czarujących kwiatów w ogrodzie. Często niedoceniane przez ludzi, niezwykle są za to cenione przez owady zapylające, szczególnie pszczoły. Warto cieszyć się ich bezpretensjonalnym urokiem w letnie i późnojesienne dni.

Tekst: Bogumiła Pierzchanowska

Fot. pixabay