Bobik, groch, łubin – to jedynie przykładowe rośliny strączkowe, którymi zainteresowanie wzrasta wśród rolników. To alternatywa dla droższej soi, a dla niektórych także sposób na zwiększenie zysków.
W agrotechnice rośliny strączkowe różnicuje się na dwie grupy – konsumpcyjne (fasola, bób, groch) i paszowe (bobik, łubin, wyka, peluszka, mieszanki zbożowo – strączkowe). Dostęp do materiału siewnego jest bardzo dobry, a powierzchnia nasienna roślin strączkowych wzrasta. Wśród czynników zniechęcających do uprawy tych roślin rolnicy wymieniają m.in. wrażliwość na pogodę, a także ryzyko popełnienia błędu podczas uprawy związane ze stosunkowo niewielką wiedzą w tym zakresie, co wpływa na zmniejszenie plonów.
Rośliny strączkowe jako pasza
Rośliny strączkowe wymienione na wstępie obecnie są ekonomiczną alternatywą dla śruty sojowej. Jej cechą charakterystyczną jest wysoka zawartość białka. Z drugiej strony bobik, groch i łubin także są bogate w białko – można stosować je w żywieniu trzody chlewnej i drobiu. Uprawa roślin strączkowych na potrzeby przetwórstwa paszowego będzie coraz bardziej opłacalna, co wynika z polityki rolnej prowadzonej przez Unię Europejską. W ramach UE wprowadzono szereg rozwiązań, które mają na celu podniesienie opłacalności upraw roślin strączkowych, a tym samym zachęcenie rolników do uprawy roślin strączkowych.
Dopłaty dla rolników
Jednym z rozwiązań, o których była mowa wyżej jest mechanizm dopłat de minimis. W Polsce dopłaty są przyznawane przez Agencję Rynku Rolnego. Obecnie dopłaty do materiału siewnego są wypłacane na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 września 2016 r. w sprawie stawek dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany za rok 2016 (Dz. U. z 2016 r. poz. 1542). Obecnie stawka wynosi 111 zł. Kolejny termin składania wniosków o dopłaty tego typu rozpocznie się 15 stycznia 2017 r.
Drugim istotnym rozwiązaniem wpływającym na opłacalność upraw roślin strączkowych jest płatność do roślin wysokobiałkowych. Beneficjentem w tym przypadku może być rolnik, który przeznaczył na uprawę maksymalnie 75 ha. Wsparcie finansowe przysługuje wyłącznie w odniesieniu do określonych gatunków roślin strączkowych tworzących zamknięty katalog. Lista jest dostępna na stronie internetowej ministerstwa rolnictwa w zakładce płatności bezpośrednie w 2016 r.
Koszty uprawy roślin strączkowych
Koszty uprawy mogą różnić się w zależności od rodzaju i odmiany rośliny strączkowej. Czynnikiem wpływającym na kształtowanie się kosztów i zysków rolnika jest również system uprawy roli. Rolnik ma do wyboru:
- tradycyjny płużny
- uproszczony bezpłużny
- siew bezpośredni
Wybór systemu nie wpływa na wysokość dopłat, ale ma istotny wpływ na wysokość kosztów bezpośrednich. Siew bezpośredni jest związany z najmniejszymi kosztami bezpośrednimi, ale i daje najmniejszą nadwyżkę. Pozostałe systemy są pod względem kosztów i nadwyżki bardzo zbliżone. Do kosztów bezpośrednich należy zaliczyć materiał siewny, nawozy mineralne, koszt robocizny i paliwa, środki ochrony roślin oraz podatek rolny.
Rośliny strączkowe
Kalkulacji kosztów i zysków dokonuje się w odniesieniu do poszczególnych odmian roślin strączkowych, na podstawie wybranego systemu uprawy roli. W ciągu najbliższych lat opłacalność uprawy roślin strączkowych może się zwiększyć nie tylko ze względu na dopłaty dla rolników i inne tego typu rozwiązania. Od paru lat konsumpcyjne rośliny strączkowe powracają na stoły. Są prezentowane jako zdrowe, ponieważ zawierają dużo białka, niewiele tłuszczu i cenne minerały, a przy tym są bezglutenowe. Popyt na paszowe rośliny strączkowe również wzrasta, ponieważ coraz częściej mówi się o nich jako o tańszej alternatywie dla wysokobiałkowej śruty sojowej.
Tekst: Magdalena Lisek