Soczewica i inne rośliny strączkowe cieszą się dużym zainteresowaniem w Polsce. Soczewica jadalna – gatunek jednoroczny lub dwuletni.
Wzrost zainteresowania soczewicą wśród polskich konsumentów wiąże się z większym zainteresowaniem dietą wegetariańską. Jako roślina uprawna soczewica nadal nie cieszy się jednak wysoką popularnością na tle innych roślin strączkowych. Przyczyna tkwi w niesprzyjającym klimacie umiarkowanym, który stwarza ryzyko uzyskania mniejszych plonów.
Soczewica lubi kontynentalny klimat
Opisywana roślina uprawna dobrze rozwija się w klimacie kontynentalnym. W Polsce, najlepsze warunki dla uprawy soczewicy znajdują się we wschodniej części kraju. Pod względem warunków glebowych roślina ta nie jest zbyt wymagająca. Można ją z powodzeniem uprawiać na lżejszych i przepuszczalnych glebach o umiarkowanej wilgotności. W przypadku soczewicy optymalne pH gleby wynosi w granicach 6 – 6,5. Nieakceptowalne są natomiast ciężkie i podmokłe gleby.
Przygotowane gleby
Soczewica nie powinna być siana rok po roku w tym samym miejscu, ani też na obszarze gruntu rolnego, na którym w roku poprzednim były uprawiane wieloletnie rośliny gromadzące azot w glebie. Gleba powinna być przygotowana tak, jak w przypadku jarych zbóż. Jesieniu po zebraniu przedplonu rekomendowane jest przeprowadzenie takich prac rolnych, jak podorywka, bronowanie i orka. Na wiosnę powinno się przeprowadzić kultywatorowanie.
Siew i nawożenie
Korzystny wpływ na wielkość i jakość plonów mają nawozy zawierające fosfor, potas i molibden. Siew soczewicy przypada na okres marca i kwietnia. Opóźnienie doprowadza do obniżenia wysokości plonu, nawet o 28%. Kiełkowanie ziaren rozpoczyna się po upływie co najmniej 6 dni od wysiewu, kiedy temperatura wynosi około 4 – 5 stopni Celsjusza. Rekomenduje się siew współrzędny z gryką lub łubinem wąskolistnym, które są tzw. roślinami podporowymi. Kiedy udział soczewicy wynosi 65% siew współrzędny korzystnie wpływa na ilość strąków produktywnych i masę nasion. Bez względu na sposób siewu w początkowym etapie uprawy konieczne jest regularne usuwanie chwastów.
Choroby i szkodniki
Suche i gorące lato zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wywoływanej przez grzyby z rodzaju Fusarium – tzw. zgorzel siewek. Objawia się ona zasychaniem roślin i żółknięciem liści. Soczewica jadalna jest też podatna na rdzę bobu objawiającą się pomarańczowo – brunatnymi plamami na liściach i ich opadaniem. Soczewicę mogą zaatakować takie szkodniki, jak mszyca grochowa i oprzędzik. Z uwagi na ryzyko chorób rekomendowane jest zaprawianie nasion szczepionką antybakteryjną przed wysiewem.
Wegetacja i zbiory
Soczewica jest rośliną dnia długiego kwitnącą przez znaczną część okresu wegetacyjnego trwającego około 110 dni. Zbiory soczewicy przypadają zwykle na przełom lipca i sierpnia, kiedy dolne strąki mają brązowy odcień, a nasiona są twarde. Podczas zbiorów wykorzystuje się kosiarkę i młócenie kombajnem. Wymłócone nasiona są dosuszane, żeby ich wilgotność wynosiła maksymalnie 15%. Przeciętne plony z 1 ha uzyskiwane w Polsce wynoszą w granicach 1900 – 2200 kg soczewicy.
Wartość odżywcza soczewicy
Nasiona soczewicy charakteryzują się wysoką wartością odżywczą. Zawierają one dużo roślinnego białka (ok. 24- 32%) i posiadają niski indeks glikemiczny. Zawartość węglowodanów nasionach tej rośliny strączkowej wynosi w granicach 47 – 62%. Zawierają one również szereg minerałów – fosfor, żelazo, sód, magnez i potas, a także witaminy z grupy B. Z kolei zielonka, słoma i plew charakteryzują się wysoką wartością paszową – z perspektywy producenta rolnego zajmującego się także hodowlą lub chowem zwierząt może mieć to znaczenie.
Opłacalność upraw
Jadalna soczewica występuje w różnych odmianach – czerwonej, żółtej, zielonej i brązowej. Odmiany różnią się pod względem kulinarnych właściwości. Z nasion tej rośliny strączkowej można przygotować pastę, pasztet, zupę, farsz, kotlety lub sałatkę. Ceny skupu soczewicy wynoszą w Polsce ok. 4 zł/kg. Ze względu na ryzyko nierównomiernego dojrzewania i osypywanie się nasion, a także stosunkowo niską cenę skupu w porównaniu z koniecznym nakładem pracy, wśród polskich producentów rolnych soczewica jadalna nie cieszy się dużym zainteresowaniem.
Jeszcze przed II wojną światową soczewica była bardzo popularną rośliną uprawną. Obecnie Polska zdecydowanie nie należy do liderów rolnego rynku. W Europie głównymi producentami soczewicy są Francja i Hiszpania.