Gospodarstwo agroturystyczne – Polska jest krajem o zróżnicowanym ukształtowaniu terenu, położonym w klimacie umiarkowanym. Naturalne uwarunkowania sprawiają, że każdy region ma do zaoferowania wiele atrakcji, w zależności od pór roku, a niezurbanizowane obszary zachwycają malowniczymi krajobrazami.
Daje to szerokie pole do działania gospodarstwom agroturystycznym, które oferują formę wypoczynku zbliżoną do warunków wiejskich.
Oferty gospodarstw agroturystycznych są bardzo zróżnicowane. Niektóre z tego typu ośrodków zapewniają możliwość uczestniczenia w codziennych pracach w gospodarstwie w roli czynnej lub jako obserwator. Goście mają zapewnione menu oparte na świeżych, lokalnych produktach, bezpośredni kontakt ze zwierzętami hodowanymi w gospodarstwie oraz szeroko pojętą produkcją rolną. Podczas pobytu w gospodarstwie agroturystycznym turyści mogą poznać dobre strony mieszkania na wsi oraz obyczaje związane z wiejskim życiem.
Atrakcje turystyczne w gospodarstwie rolnym
Do najczęstszych atrakcji turystycznych zapewnianych w gospodarstwie rolnym należą jazda konna, prace polowe, uprawianie sportów letnich lub zimowych, wędkarstwo, fotografowanie przyrody, spacery po okolicy, zbieranie runa leśnego i tym podobne. Podczas pobytu w gospodarstwie agroturystycznym turysta ma możliwość obcowania z przyrodą, nawiązania nowych znajomości, doświadczenia swobody i przestrzeni oraz oddychania świeżym powietrzem – jednym słowem, ma dostęp do tego, co w mieście jest trudno dostępne, albo do czego dostęp jest ograniczony. Osoby zmęczone życiem w mieście mogą odzyskać równowagę na wsi. Pobyt na wsi pomaga też w pewnym zakresie docenić życie w mieście, w myśl przysłowia, że wszędzie dobrze gdzie nas nie ma. Omówione pokrótce zalety gospodarstwa agroturystycznego oraz możliwości, które oferuje swoim gościom, przyczyniły się do rozwoju agroturystyki w Polsce.
Rozwój agroturystyki w Polsce
Początki rozwoju agroturystyki w Polsce przypadają na lata 90. XX wieku. Po latach transformacji ustrojowej i upadku Polskich Gospodarstw Rolnych, krajobraz wsi i jej funkcje zaczęły podlegać pewnym przemianom. Obecnie agroturystyka należy do najważniejszych sfer aktywności turystycznej na wiejskich terenach. Agroturystyka stała się dla rolników alternatywnym źródłem dochodów, przyczyniając się tym samym do wzrostu aktywności regionów, które po 1989 r. zostały ekonomicznie zaniedbane. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej rolnicy chcący założyć gospodarstwa agroturystyczne zyskali możliwość otrzymania dofinansowania z funduszy wspólnotowych. Omówione wyżej czynniki przyczyniły się do powstania małych i średnich przedsiębiorstw na terenach wiejskich, zajmujących się prowadzeniem gospodarstw agroturystycznych. Dla wielu rolników hodowla i chów roślin oraz uprawa roślin na szerszą skalę przestały się opłacać, ze względu na wysokie koszty uzyskania przychodu oraz niskie ceny zbytu. Agroturystyka stała się zatem bardzo atrakcyjną alternatywą.
Czym powinno charakteryzować się gospodarstwo agroturystyczne?
Gospodarstwo agroturystyczne powinno pozostać nadal czynnym gospodarstwem rolnym. Zabudowania, grunty rolne i inne zasoby gospodarstwa powinny zachować swój pierwotny charakter i funkcje. Oznacza to w praktyce, że rolnik powinien nadal uprawiać rośliny i hodować zwierzęta, choćby w celu zaspokojenia potrzeb gospodarstwa, a zatem na niewielką skalę. Obecnie jako dużą zaletę gospodarstw agroturystycznych wskazuje się stosowanie ekologicznych metod upraw roślin oraz hodowli zwierząt. Obowiązkowe jest natomiast prowadzenie gospodarstwa rolnego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Postępowanie niezgodne z zasadami ochrony środowiska naturalnego może dyskredytować gospodarstwo agroturystyczne i przyczynić się do negatywnego postrzegania tego typu kwater agroturystycznych.
Promowanie gospodarstwa agroturystycznego
Właściciel gospodarstwa rolnego powinien pamiętać o przygotowaniu miejsc noclegowych zgodnie z obowiązującymi standardami i zasadami wyrażonymi w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. 2017, poz. 2166, tj.). Niezbędne jest też przygotowanie listy atrakcji turystycznych i zapewnienie warunków do korzystania z nich oraz odpowiedniego jadłospisu bazującego na lokalnej kuchni i produktach pochodzących z gospodarstwa rolnego. W oparciu o powyższe, należy przygotować ofertę i odpowiednio ją wypromować korzystając z dostępnych możliwości. W erze „social media” gospodarstwa agroturystyczne zwykle poprzestają na założeniu fanpage’a na Facebook’u. Inne dostępne możliwości to ogłoszenia w prasie i innych kanałach medialnych, związane jednak ze znacznie wyższymi kosztami.
Rolnik nie zawsze musi zakładać firmę i może korzystać ze zwolnienia podatkowego
Można spotkać się z opinią, że świadczenie usług turystycznych w gospodarstwie rolnym ma charakter dodatkowy, a nie podstawowy, co nie jest do końca zgodne z prawdą. Świadczenie usług turystycznych może dominować nad produkcją rolniczą, a nawet całkowicie ją wyprzeć – wówczas konieczne jest założenie działalności gospodarczej (np. jednoosobowej działalności gospodarczej) oraz rozliczanie się z podatku dochodowego od osób fizycznych.
W przypadku gdy usługi turystyczne są świadczone przez gospodarstwo agroturystyczne w niewielkim zakresie, rolnik nie musi rejestrować działalności turystycznej jako działalności gospodarczej oraz korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, przepisów tej ustawy nie stosuje się do wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów, co jest równoznaczne z brakiem obowiązku rejestrowania działalności gospodarczej. Analogiczna zasada obowiązywała na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Natomiast zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych dotyczące rolników prowadzących gospodarstwa agroturystyczne, wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 43 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajdzie zastosowania, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi przekroczy 5. Warto o tym pamiętać, aby nie narazić się na odpowiedzialność podatkową.
Gospodarstwo agroturystyczne – uwaga na podatek VAT!
Zawiłość i złożoność regulacji prawnych odnoszących się do gospodarstwa agroturystycznego sprawia, że rolnik, który chce zacząć świadczyć usługi turystyczne, powinien skonsultować się z radcą prawnym lub adwokatem, celem uzyskania kompleksowej informacji na temat tego, jakich formalności musi dopełnić. Ich zakres będzie bowiem różny w zależności od skali usług turystycznych świadczonych w danym gospodarstwie rolnym.
Problematyczne może okazać się płacenie podatku VAT. Obowiązek płacenia podatku obejmuje osoby osiągające przychody z odpłatnego świadczenia usług, bez względu na to czy posiadają status przedsiębiorcy. W tym zakresie warto skorzystać z pomocy doradcy podatkowego, który wyjaśni, jakie działania powinien podjąć rolnik oraz czy podlega obowiązkowi płacenia podatku VAT.
Rejestracja gospodarstwa w rejestrze powiatowego inspektora sanitarnego
Ważnym elementem świadczonych usług agroturystycznych jest serwowanie posiłków. Zapewnienie wyżywienia gościom gospodarstwa agroturystycznego powinno jednak iść w parze z przestrzeganiem przepisów ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz innych aktów prawnych odnoszących się do bezpieczeństwa żywności i żywienia, w tym aktów prawa unijnego. Gospodarstwo agroturystyczne powinno uzyskać wpis do rejestru zakładów żywienia zbiorowego prowadzonego przez powiatowego inspektora sanitarnego (art. 63 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia). Wpis należy uzyskać 14 dni przed dniem rozpoczęcia działalności (art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia). Osoba przyrządzająca posiłki powinna posiadać aktualne orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno – epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy (tzw. książeczkę sanepidowską).
Prowadzenie gospodarstwa agroturystycznego nie jest łatwe, podobnie jak rozpoczęcie tego typu działalności, zgodnie z literą prawa. Niemniej zapewnienie turystom możliwości poznania wiejskiego życia i lokalnej kuchni, kontaktu z naturą i odzyskania wewnętrznej równowagi, a także idące za tym realne zyski, mogą wynagrodzić nakłady pracy i czasu rolnika oraz jego domowników. Natomiast możliwość świadczenia usług turystycznych przez cały rok oraz relatywnie niska wysokość nakładów w stosunku do możliwych do otrzymania zysków, sprawiają że coraz więcej rolników, zwłaszcza młodego pokolenia, decyduje się na założenie gospodarstw agroturystycznych.
Według danych GUS zestawionych w zestawieniu „Baza noclegowa według stanu w dniu 31 lipca 2018 . i jej wykorzystanie w I półroczu 2018 roku” wynika, że zainteresowanie kwaterami agroturystycznymi w 2018 r. wzrosło o 9,7% w stosunku do I półrocza 2017 r. W tym samym czasie obiekty hotelowe odnotowały zaledwie 6,3% wzrost zainteresowania turystów. Świadczy to o tym, że choć gospodarstwa agroturystyczne konkurują z obiektami hotelowymi, oferującymi bardzo wysokie standardy związane z zakwaterowaniem, to i tak pewien odsetek turystów wybiera kwaterę agroturystyczną. Gospodarstwo agroturystyczne odpowiednio prowadzone, zarządzane i promowane może skutecznie wygrać walkę z konkurencyjnymi obiektami hotelowymi, ponieważ oferuje zupełnie nową jakość usług turystycznych – coś, czego turysta nie znajdzie ani w trzygwiazdkowym pensjonacie, ani w luksusowym hotelu.
Tekst: Magdalena Lisek