Ekologiczne pastwiska – rośliny motylkowe żyją w symbiozie z bakteriami brodawkowymi, co umożliwia im wykorzystanie azotu atmosferycznego. Niektóre rośliny motylkowe są wykorzystywane jako rośliny pastewne (np. lucerna, koniczyna), oleiste (np. soja, orzech ziemny), ozdobne, lecznicze, a także jako nawozy zielone.
Ekologiczne pastwiska w roli nawozu zielonego skutecznie wzbogacają glebę w azot. Ilość azotu wiązanego przy współudziale roślin motylkowych i bakterii znajdujących się w glebie jest w dużej mierze uzależniona od aktywności fizjologicznej drobnoustroju, rośliny gospodarza i warunków środowiskowych. Bakterie z rodziny Rhizobiaceae wiążą najwięcej azotu. Wchodzą one w symbiozę z takimi roślinami motylkowymi, jak lucerna, bobik i koniczyna. Bakterie tworzą na korzeniach roślin motylkowych brodawki korzeniowe, w których odbywają się procesy wiązania azotu atmosferycznego.
Azot jako czynnik wzrostu
Rośliny motylkowe wykorzystują część wiązanego azotu pochodzącego z powietrza do własnych potrzeb. Znajduje się on w nasionach i masie nadziemnej roślin. Natomiast ilość azotu przewyższająca zapotrzebowanie roślin motylkowych zostaje przekazywana do gleby z pośrednictwem wydzielin korzeniowych, a także poprzez resztki pożniwne roślin.
Ekologiczne pastwiska – naturalny nawóz i profilaktyka przed erozją gleby
Azot, który przenika do gleby za pośrednictwem roślin motylkowych, jest wykorzystywany także przez rośliny następcze. Rośliny motylkowe korzystnie oddziałują na bilans substancji organicznej w glebie. Ich system korzeniowy poprawia stosunki powietrzno – wodne w glebie. Zastosowanie roślin motylkowych w rolnictwie ekologicznym wykracza zatem daleko poza wzbogacanie gleby w azot.
Rośliny motylkowe chronią glebę przed erozją utrzymując ja przez cały rok pod okrywą roślinną. Szczególnie korzystne pod tym względem są koniczyna i lucerna.
Pastwiskowe użytkowanie roślin motylkowych
Rośliny motylkowe mogą być wykorzystane jako pasza dla zwierząt wypasanych na pastwiskach. Szczególnym zainteresowaniem w tym zakresie cieszy się koniczyna biała, która dobrze znosi udeptywanie i przygryzanie. Koniczyna biała poprawia wartość żywieniową zielonki pastwiskowej oraz zapewnia możliwość wiązania azotu atmosferycznego, dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi Rhizobium, o których była mowa wyżej.
Zastosowanie roślin motylkowych na pastwiskach ekologicznych pozwala na ograniczenie zużycia nawozów gospodarskich. Trawy mogą wykorzystywać azot niemal na równi z tym dostarczanym w nawozie. Przy wyborze roślin motylkowych na obszary pastwisk należy mieć na uwadze nie tylko stopień zdolności do wiązania azotu, ale również preferencje zwierząt, które będą żywiły się tą rośliną. Pod tym względem koniczyna biała i szwedzka (biało – różowa) są bezkonkurencyjne.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska